สถาบันวัคซีนแห่งชาติ
ตู้เย็น คลังวัคซีนระดับอำเภอและสถานบริการส่วนใหญ่ใช้ตู้เย็นบ้าน (Domestic Refrigerator) ที่ต้องได้มาตรฐานอุตสาหกรรม(มอก.) จะเป็นตู้เย็นฝาประตูทึบแสงชนิด 2 ประตูแยกช่องแช่แข็ง (freezing compartment) และช่องธรรมดา (refrigerator compartment) หรือเป็นฝาเดียวขึ้นกับการใช้งาน และปัจจุบันมีตู้เย็นบ้านที่มีช่องแช่แข็งด้านล่าง เมื่อซื้อมาใช้งานให้ศึกษาระบบการกระจายความเย็นของแต่ละชนิดให้ดี เพื่อจะได้จัดวางวัคซีนได้ถูกต้อง
ภาพตู้เย็นสำหรับเก็บรักษาวัคซีน
ตู้เย็นที่ใช้เก็บเก็บวัคซีน ต้องมีคุณสมบัติอะไรบ้าง
- มีเครื่องหมาย มอก.
- ถ้าเป็นตู้เย็นที่อยู่ในคลังของ รพ. ต้องเป็นชนิดฝาประตูทึบและมี 2 ประตูแยกช่องแช่แข็งและช่องแช่เย็น มีความจุอย่างน้อย 18 คิว เพราะต้องสต็อกวัคซีนให้ลูกข่ายอย่างน้อย 1.5-2 เดือนรวมทั้งต้องเผื่อพื้นที่สำหรับเก็บวัคซีนที่ใช้ในการรณรงค์ด้วย เช่น วัคซีนนักเรียน และวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ถ้าเป็น รพ.สต. มีความจุน้อยกว่าได้คือประมาณ 5 คิวขึ้นไปที่สามารถเก็บวัคซีนได้อย่างน้อย 1 เดือน
- รักษาอุณหภูมิได้คงที่ตลอดปี และเก็บความเย็นไว้ได้นาน โดยถ้าไฟฟ้าดับควรเก็บความเย็นได้อย่างน้อย 3 ชั่วโมง
- อายุการใช้งานของตู้เย็นที่ใช้เก็บวัคซีนไม่ควรเกิน 10 ปี ถ้าเกินควรซื้อเครื่องใหม่ ซึ่งจะทำความเย็นและเก็บรักษาได้ดีกว่า
ตู้เย็นประตูกระจกใสไม่แนะนำให้ใช้ เพราะ แสงจะส่องผ่านไปทำลายวัคซีนบางชนิดได้ นอกจากนี้เวลาไฟฟ้าดับหรือปลั๊กตู้เย็นหลุด อุณหภูมิภายในตู้เย็นจะเพิ่มขึ้นเร็วมากเพราะไม่มีฉนวนป้องกัน
การดูแลตู้เย็นที่ใช้เก็บวัคซีน
- ปรับอุณหภูมิในช่องแช่แข็งให้อยู่ใน -15 ถึง -25 องศาเซลเซียส
- ปรับอุณหภูมิในช่องธรรมดาให้อยู่ในช่วง +2 ถึง +8 °C และเพื่อป้องกันไม่ให้วัคซีนที่ไวต่อความเย็นจัดแข็งตัว ควรปรับ Thermostat ให้ได้ +2°C ถึง +4 °C ในช่วงเวลาที่เย็นที่สุด
- ตรวจสอบอุณหภูมิทั้ง 2 ช่องวันละ 2 ครั้งเช้า-เย็น บันทึกทุกวันไม่เว้นวันหยุดราชการ
- ใส่Icepackในช่องแช่แข็ง และขวดใส่น้ำมีฝาปิดวางไว้ชั้นล่างให้เต็มช่องแช่ผักเพื่อเพิ่มอายุความเย็น ( Cold life) ทำให้เก็บรักษาความเย็นได้คงที่ในกรณีเปิดตู้เย็นบ่อย และกรณีไฟดับ
- ติดตั้งในที่แสงแดดส่องไม่ถึง และให้ผนังตู้ทั้ง 3 ด้านห่างจากฝาผนังห้องหรืออุปกรณ์อื่นไม่ต่ำกว่า 6 นิ้ว เพื่อให้ตู้เย็นระบายความร้อนได้ดี
- ทำความสะอาดขอบยางและป้องกันไม่ให้เชื้อราเกาะ โดยใช้น้ำอุ่นผสมน้ำสบู่เช็ดถูให้ทั่วใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดจนสะอาดใช้ผ้าแห้งเช็ดน้ำออกให้แห้งแล้วใช้ผงฟูหรือเบกกิ้งโซดาผสมกับน้ำเปล่า เช็ดตามขอบตู้เย็นอีกครั้ง เพื่อเป็นการป้องกันการเกิดเชื้อราหรือเอาผ้าชุบน้ำส้มสายชูเช็ดถูบริเวณขอบยางที่เป็นรา
- ติดตั้งในบริเวณที่มีระบบไฟฟ้าสำรองมาถึงและเสียบปลั๊กและใช้เทปพันปลั๊กให้แน่น
- ถ้ามีน้ำแข็งเกาะหนาในช่องแช่แข็งเกิน 5 มม. ควรละลายน้ำแข็งออกให้หมดเพราะน้ำแข็งจะไปอุดกั้นไม่ให้ความเย็นไหลลงช่องธรรมดา
การจัดเรียงวัคซีนในตู้เย็น ควรจัดเก็บวัคซีนไว้ในตะกร้าโปร่งเพื่อให้ความเย็นไหลเวียนได้ทั่วถึง วัคซีนที่ไวต่อแสงให้ใส่ไว้ในกล่องหรือภาชนะที่ป้องกันแสง และวางวัคซีนที่ไวต่อความเย็นจัดไว้ตรงกลางของช่องธรรมดา (refrigerator compartment) พร้อมเทอร์โมมิเตอร์ เพื่อกำกับติดตามอุณหภูมิไม่ให้ต่ำกว่า +2°C และติดป้ายชื่อที่ชั้นวางวัคซีนเพื่อป้องกันการหยิบวัคซีนผิด ดังภาพ
ภาพแสดงการเก็บรักษาวัคซีนในตู้เย็น
