สถาบันวัคซีนแห่งชาติ
ประเภทของวัคซีน
- วัคซีนเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ (Live attenuated vaccine) เป็นวัคซีนที่ผลิตหรือสังเคราะห์จากสิ่งมีชีวิตแต่ทำให้อ่อนฤทธิ์แล้ว เมื่อนำเข้าสู่ร่างกาย สามารถกระตุ้นร่างกายการสร้างแอนติบอดีได้โดยไม่ก่อให้เกิดโรคในมนุษย์ ได้แก่ วัคซีนป้องกันหัด หัดเยอรมัน คางทูม วัคซีนโปลิโอชนิดหยอดทางปาก
- วัคซีนเชื้อตาย (Inactivated vaccine or killed vaccine) เป็นวัคซีนที่ทำจากแบคทีเรียหรือไวรัสทั้งตัวหรือบางส่วนของแบคทีเรียหรือไวรัส เมื่อนำเข้าสู่ร่างกายจะทำให้เกิดปฏิกิริยาภายหลังฉีดประมาณ 3-4 ชม. และมีอาการเจ็บ บวม แดงบริเวณที่ฉีดคงอยู่นาน 1-2 วัน วัคซีนเชื้อตายได้แก่ วัคซีนพิษสุนัขบ้า วัคซีนไอกรนชนิดทั้งเซลล์ วัคซีนโปลิโอแบบฉีด วัคซีนไข้หวัดใหญ่ วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี วัคซีนฮิบ วัคซีนนิวโมคอคคัสเป็นต้น
- ท็อกซอยด์ (Toxoid) เป็นการนำพิษมาสกัดและใช้กระตุ้นแอนติบอดีในร่างกายให้สร้างภูมิคุ้มกัน โดยทั่วไปเมื่อฉีดท็อกซอยด์จะเกิดปฏิกิริยาบวมแดงเล็กน้อย
- วัคซีนเอ็ม อาร์ เอน เอ (mRNA Vaccine) หรือ วัคซีนชนิดสารพันธุกรรม เป็นวัคซีนที่ใช้เทคโนโลยีสังเคราะห์เอ็มอาร์เอนเอหรือโปรตีนที่มีลักษณะปุ่มหนามคล้ายเชื้อโรค เมื่อเข้าสู่ร่างกายสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันโรคได้ดี มีความปลอดภัยในการนำมาใช้ มีอาการข้างเคียงน้อยเนื่องจากไม่มีส่วนประกอบของอนุภาคไวรัสในตัววัคซีน
- วัคซีนที่ใช้ไวรัสเป็นพาหะ (Viral vector vaccine) เป็นวัคซีนที่สกัดไวรัสให้อ่อนฤทธิ์หรือไม่สามารถแบ่งตัวได้อีก ผ่านกระบวนการตัดแต่งพันธุกรรมเพื่อใช้ไวรัสเป็นพาหะ เมื่อนำเข้าสู่ร่างกายจะสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี เนื่องจากเลียนแบบการติดเชื้อที่ใกล้เคียงกับการติดเชื้อตามธรรมชาติ วัคซีนในกลุ่มนี้ได้แก่ วัคซีนป้องกันอีโบล่า วัคซีนป้องกันโควิด
วัคซีนที่ไม่ได้ผลิตหรือสังเคราะห์จากเชื้อโรคทั้งตัว ได้แก่ วัคซีนซับยูนิต (Subunit Vaccine) - วัคซีนคอนจูเกต (Conjugate vaccine) วัคซีนโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide vaccine) เป็นวัคซีนที่ผลิตจากส่วนประกอบของเชื้อโรค อาจผลิตจากโมเลกุลน้ำตาลบนผนังเซลล์หรือส่วนหนึ่งของโปรตีนจำเพาะจากเชื้อโรค วัคซีนกลุ่มนี้ได้แก่ วัคซีนป้องกันไข้กาฬหลังแอ่น วัคซีนป้องกันไวรัสตับอีกเสบบี วัคซีนป้องกันโรคปอดบวมจากเชื้อนิวโมคคอคคัส
